Gezici hizmet nüfusu hesaplanmasında yerleşim birimlerindeki mernis adresi yerleşim yerinde olan kayıtlı kişiler üzerinden yapılmaktadır. Kişilerin bazı sebeplerden ( okul, geri göç, çift adres vb. ) mernis kaydı yerleşim yerinde olmaması nedeniyle gezici hizmet nüfus planlamasında yer almamakta ve buna rağmen sağlık hizmeti almak istemektedir. Bu AHBS üzeri üzerinden engellenmelidir.
Gezici sağlık hizmeti planlamalarında yolda geçen süreler hesaba katılmadan plan yapılmaktadır. ASM’den çıkıştan itibaren gidilecek tüm yerleşim yerleri arasında hesaplanarak planlanmalı ve ASM’ye dönüşte hesaba katılmalıdır. Bu süreler planlarda gösterilmeli ve ona göre planlama yapılmalıdır. Ayrıca her yerleşim arası mevcut tıbbi ve teknik donanımın toparlanarak araca yüklenmesi gibi insancıl süreler de göz ardı edilmiştir. Mevcut planlarda iki yerleşim arası hizmete tam hazır bir halde ışınlanarak gideceğimiz ön görülmüştür. Ayrıca süre planlamasında çalışanların öğle yemek ve dinlenme saatlerine dikkat edilmelidir. En az para ödemek uğruna çalışanların dinlenme ve beslenme sürelerini kullandırmamaya veya ötelememeye dikkat edilmelidir. Yol süreleri ile beraber çalışma süreleri öğle araları hesaplanarak planlanmalıdır.
Gezici sağlık hizmeti süreleri hesaplamak için alt sınır varken üst sınır konmamış. Ancak ödeme için en az gün ve saat esas alınmaktadır. Gezici hizmet güzergâhları hesaplamasında en az ödeme yapılacak şekilde planlamaya çalışılmaktadır. ASM’de sunulacak hizmetlerin sürekliliği ve düzeni bozacak uygulamalar söz konusu olmaktadır. Örneğin 1,5- 2 gün gezici hizmeti olan aile hekimleri bu süreyi blok halinde planlamak zorunda bırakılmaktadırlar. Hâlbuki her gün yarım mesai şeklinde planlama ile ASM’deki hizmetlerde süreklilik ve düzen korunmuş olacaktır.
Gezici hizmet yerleşim yerinin toplam nüfusu ve nüfus özellikleri, coğrafi şartları, iklim, ulaşım koşulları, sağlık kurumlarına uzaklıkları, sunulan gezici sağlık hizmetinin etkinliği, yerleşim yerinde ikamet eden kişilerin hizmet alma alışkanlıkları ile aile hekimlerinin mevcut nüfusu değerlendirilmek suretiyle yapılması gerekirken bunlar dikkate alınmamaktadır. Belli nüfusun altına düşen veya ASM’ye çok yakın köyler gezici hizmet kapsamından çıkarılmalıdır.
Gezici hizmet kapsamında hangi sağlık hizmetlerin verileceği açıkça belirtilmeli ve sınırları belirlenmelidir.
Dr. Ünal Alkan
