Aile hekimliği sağlık sisteminin temel taşıdır. Koruyucu sağlık hizmetleri biz aile hekimliği çalışanlarının en önemli görevidir. Koruyucu sağlık hizmetlerini sunarak sağlıklı toplum yaratacak, ülkenin sağlık parametrelerini arttıracak ve hastalık harcamalarını azaltacak güç bizleriz. Bu nedendendir ki asla asıl görevimiz olan bağışıklama,takip, izlem ve taramaları hiç gocunmadan yorulmadan elimizden geldiği kadar yaparız. Bağışılamada artış, anne-bebek ölümlerinde azalış bunun ispatıdır. Her ne kadar yoğun bir şekilde çalışıyor olsak da sahadan uzak yapılan planlamalar bizlere plansızlık olarak dönmektedir. Bu plansızlıkların son kötü örneği ise 10-21 yaş arası öğrencilerin periyodik muayenelerinin yapılması için akın akın okullardan yönlendirmesi oldu.
Zaten gelen gençleri öyle imkanlar izin verdikçe sorguluyor muayene ediyoruz. Sağlık çalışanı olmanın pratikliğini ve tecrübesiyle bir çok sıkıntıyı yakalayıp çözüyoruz. Ellerde ve Ahbs’lerde formlar kendini gösterince acaba öyle göstermelik değil de bir ergen muayenesi hakkıyla tabii poliklinik yoğunluğunu göz önüne alarak fazla da kendimi serbest bırakmadan en minimum haliyle ne kadar zamanda yapabilirim diye merak ettim.
Açtım sağlık bakanlığı 10-21 yaş ergen takip protokolunü başladım canlandırmaya….
Aile ile gelen genci nazikçe karşıladım, iletişim kurup güven sağladım 2 dakikada.
Başladım öykü almaya… Yakınma ve olayı sorgulamaya. ”Çöpsüz üzüm ” benim genç bir şikayeti olamadığı için 1 dakika gitti buraya.
Sonrasında yönerge 33’e göre HEEADSSS formuna uygun nam-ı değer ERGENSOR’umu uyguladım,öyle kafama göre değil. Yazanın yalancısıyım,bir gencin evinin,eğitiminin, yemesinin, aktivitesinin,madde kullanımının,cinselliğinin,intihar/depresyon yatkınlığının ve güvenliğinin detaylandırılmasının 20-30 dakika olmalı diyor yönergede. Hadi be yine de hallettim 15 dakikada.
Sırada geldi bir sağlık değerlendirilmesinin olmazsa olması tam sistemik muayeneye. Sağlıklı bir erişkinde olması gereken tam sistemik muayene minimum süreni 17 dakika olması gerekiyor diyor tüm bilimsel yayınlar. Bir de üstüne bu ergen boyu,kilosu,BMI’si,TA’sı desen kendi sınırlarında özel değerlendirilecek üstelik tüm muayeneler protokollere göre 9 ayrı özel yönergeye göre yapılacak elbette ki bilimsel olarak. O vakit kaç dakika olur ki bana? ”Valla doktor hanım oluru sana ancak 20 dakika daha azına inemem. İnan olsun sadece hiperlipidemi risk sorgulaması senin güzel hatrına 4 dakika minimum.” Peki ne yapalım olsun bakalım.
Oh şükür sıkıntısı yok gencin sistemik sorgu ve muayenesinde. Bir de tam kan almayı ihmal etme demiş protokolde ama bunu süreye eklemeyeceğim. Ne olur yani elime mi yapışır?
Gel gelelim sıra danışmanlık kısmında. Karşımdaki genç… Gelecek… Damarlarında kan deli akıyor, hormonları desen her gün başka telden çalıyor. En önemli kısımlardan biri danışmanlık. Mahremiyetine saygı duy, değişim gelişimlerini anlat. Sana rahatlıkla açılacağına inansın. 10 ayrı parametreyi onu kendinden uzaklaştırmadan sorgula. Hayatını ve yaşına ait dönemi anlatacaksın unutma onu kendinden uzaklaştırmadan. Tamam anlaştık büyümesini-gelişmesini,sosyal/psikolojik değişimini, madde kullanımını, sigara- alkol alışkanlığını,Hijyeni, üreme sağlığını ve daha 5 parametreyi de sorgula anlatayım bakalım. Onlar desinler 15 dakika ben anlatırım 5 dakikada. Hep çok hızlı konuştuğum söylenirdi zaten.
Protokolden gideyim dedim, arada atladıklarım oldu, son kısmı da hızlıca geçtim. Ama iyi bir sürede 40 dakikada hallettim vesselam.
Uyan! Uyan doktor hanım! Kendine gel!
Hasta sayın 3947, günlük polikilinik sayın minimum 60 ancak 20 hastaya randevu verebiliyorsun gerisi ayaktan!
Hemşirenle birlikte bağışıklama, bebek-çocuk izlem, gebe-lohusa-kronik hastalık- obezite takip, kanser tarama ve bir fiil danışmanlık daha yapacak çok işin var.
Yıl 365 gün 52 hafta. Çalışma gün sayın maximum 261 gün. minimum 10-21 yaş ergen nufusun 700 genç. Hiç bir şey yemeden içmeden , başka hiç bir şey yapmadan ve hiç ara vermeden 8 saatlik mesainin hepsini ayırsan 58 günde bitiriyorsun ergen izlemlerini
Artık bunu nasıl yapacağını da gel de bir ERGEN’e’SOR. Herşeyi bilirler mi bilmem ama bu kadar kayıtlı nüfus var iken, randevu sistemin kısıtlı ve bu kadar poliklinik hizmeti ve hasta memnuniyeti ön planda iken tüm bu koruyucu sağlık hizmetlerinin hakkıyla yapılamayacağını bilirler! Göstermelik hiç bir şeyin bizi hedefe ve iyiye ulaştıramayacağını bilirler!

Esin Ayfer Çulha Dildök

AHESEN Genel Sekreteri